Istilah Ngasakan jeung nyangu

Istilah Ngasakan jeung Nyangu

A. Istilah Ngasakan

Istilah nu patali jeung ngasakan kadaharan, di antarana :
-Mais : ngasakan kadaharan, dibungkus ku daun cau tuluy dibubuykeun kana lebu panas atawa diseupan,
contona : pais lauk, pais hayam, jsb.
-Manggang : meuleum anu dipanggang,
contona : saté, maranggi jsb.
-Meuleum : ngasakan kadaharan ku jalan diantelkeun atawa dideukeutkeun kana seuneu,
contona : ketan, jsb.
-Mubuy : ngasupkeun (hui, sampeu, jsb.) kana lebu panas.
-Ngabakar : ngasakan kadaharan dibeuleum dina parantina (open jsb.),
contona : ngabakar kuéh, jsb.
-Ngabolostron : ngasakan kadaharan ku cara dikusrukkeun kana seuneu gedé, teu diolah heula.
-Ngagoréng : ngasakan kadaharan ku minyak kalapa, minyak susuk, mantéga, jsb. anu panas, biasana dina katél,
contona : goréng tahu, goréng pisang, jsb.
-Ngulub : ngasakan kadaharan maké cai sina ngagolak,
contona : kulub suuk, kulub hui, jsb.
-Nyangray : ngasakan kadaharan dina katél atawa talawéngkar teu maké minyak,
contona : sangray suuk, sangray sangu, jsb.
-Nyeupan : ngasakan kadaharan ku saab cai ngagolak,
contona : seupan daun sampeu, seupan daun gedang, jsb.

B. Istilah Nu Patali Jeung Nyangu

Nyangu nyaéta ngasakan béas atawa nyieun sangu. Istilahna dimimitian ti molah béas nu rék disanguna, di antarana :
-Napi : meresihan béas maké nyiru ku gerakan-gerakan husus supaya kapiceun kokotorna (bubuk huut, keusik, gabah) atawa kapi- ceun beunyeurna.
-Ngisikan : ngumbah béas nu rék di sangu, biasana dina boboko, cai urut ngisikanana disebut cibéas.
-Ngagigihan : nyeupan béas nepi ka satengah asak. Gigih nyaéta sa- ngu satengah asak.
-Ngarih : ngaduk-ngaduk gigih bari dicaian ku cai ngagolak, supaya beukah, maké pangarih.
-Nyeupankeun : ngasupkeun kana aseupan, jsb. nepi ka asak.
-Timus : sangu geus asak, cirina geus nyerebung saabna.
-Ngakeul : ngurah-ngaréh sangu nu kakara dijait bari diteueul jeung dihihidan, ambéh pulen, biasana dina dulang atawa boboko.
-Ngaliwet : ngasakan béas (nyangu) dina kastrol atawa panci henteu diseupankeun.
-Ngahaneutkeun sangu : nyeupan sangu nu geus tiis.
-Nimbel, ngalulun sangu nu haneut kénéh ku daun cau, supaya lila pulenna.
-Nutup : nyieun sangu nu diakeulna dicampuran kadaharan séjén (oncom, jsté.) katut sambara supaya leuwih ngeunah atawa pi- keun sasarap.
-Ngagoréng sangu : ngasakan sangu ku cara digoréng maké sambara supaya leuwih ngeunah atawa pikeun sasarap.
-Nyangray sangu : ngagoréng sangu teu maké minyak, supaya haneut.
-Sangu anyar : sangu anu kakara nyait tina aseupan, jsb.
-Sangu béar : sangu anu kurang atawa geus euweuh daya léngkétna.
-Sangu beueuy : sangu nu rada beyé.
-Sangu heuras : sangu nu kurang cai dina ngagigihanana.
-Sangu kabuli : sangu liwet maké samin, daging domba, jsté. (kada- haran modél Arab).
-Sangu konéng : sangu nu rupana konéng, lantaran diasakanana di- campur konéng, boh diseupan boh digoréng.
-Sangu poé : sangu sésa kamari.
-Sangu pulen, sangu ngeunah, henteu béar jeung henteu beyé.
-Congcot : sangu nu teu diakeul, ditamplokkeun tina seupan, jadi nyungcung persis saperti aseupan.
-Buceng : puncak congcot.

Ngabédakeun É, E, jeung EU

Aya kalana urang sok lepat dina panulisan/nyeratna, di handap ieu aya sababaraha kecap anu "deukeut" cara nulisna, namung bénten dina nyaritana.
Angen : Ulu hati
Angeun : Sayur
Apél : Upacara, nganjang ka kabogoh
Apel : Ngaran bubuahan
Bébék : Itik (B.Ind)
Bebek : Ditutu
Bébér/mébér : Ngamparkeun; muka jangjang
Beubeur : Sabuk   (B.Ind)
Bélok (B.Ind) : Méngkol
Belok : Jeblog
Benang : Paragi ngaput kaén/baju
Beunang : Katéwak
Bener : Betul, enya
Beuneur : Ngeusi
Bénten : Béda
Bentén : Numutkeun kamus mah, sabuk emas atanapi pérak anu ditumbu-tumbu
Beureum : Ngaran kelir/warna
Berem : Ditutupan panon
Ceceb : Ngasupkeun kana taneuh
Ceuceub : Jero, biasana dilarapkeun kana ningali
Éndang : Ngaran wanoja
Endang : Ngaran lalaki
Énéng : Anak munding
Enéng : Sebutan/landian keur budak awéwé
Engang : Anggang/jarak atawa antara/Suku kata (bd.Ind)
Éngang : Sato anu sok nyeureud
Énténg : Hampang
Eunteung : Kaca Cermin
Gégér : Geunjleung
Geger (B.Ind) : Geunjelung
Gélang : Diputer maké dua dampal leungeun
Gelang : Hiasan anu dipasang tina leungeun
Hideng : Calakan, teu kudu ditutah titah deui
Hideung : Ngaran kelir/warna
Jéjér : Ngabaris ka sisi
Jejer : Carita
Jeujeur : Parabot keur nguseup (gagang)
Jeng : Sebutan keur awéwé (B.Jawa / B.Ind)
Jeung : Dan (B.Ind)
Karéés : Sisi walungan nu réa keusikan minangka kikisik
Kareueus : Anu dipikaresep
Kecap : Kata
Kécap : Saos kelir hideung
Kékép : Nutup rapet
Keukeup : Peluk (B.Ind)
Kérak : Ngaran manuk
Kerak : Bagéan sangu (liwet) anu tutung
Kérok : Masalah
Kerok : Digosok maké duit atawa banda anu seukeut keur ngaluarkeun dagingna
Lebet : Asup
Leubeut : Tangkal anu keur loba buahna
Lélés : Kacamatan di Kabupatén Garut, nami tangkal kai
Leleson : Istirahat
Leuleus : Capé/Lungsé
Lépét : Ipis, ilaharna dilarapkeun kana lokét atawa kulit
Leupeut : Katuangan tina béas anu dibungkus ku daun cau
Létak : nyabak ku létah
Leutak : Taneuh baseuh anu luba caina; lumpur (B.Ind)
Méléték : Cahya panon poé anu kakara kaluar
Meleték : Rengat alatan panas
Meletek : Haseup hideung kacida, alatan dudurukan atawa knalpot
Mérang : Matak ateul kana kulit
Merang : Suung/jamur nu tumuwuh tina jarami baseuh
Mérécét : Cai kentel anu kaluar tina liang leutik
Merecet : Sereg
Netep : Cicing, angger
Neuteup : Mencrong, anteb ningal
Ngélépék : Mikat japati
Ngelepek : Kapiuhan/pingsan
Nyéngsréng : Sora sééng anu keur sahéng
Nyengsreng : Pikabitaeun, matak ngaruy
Pécak : Tatu tina panon, ukur bisa ningali sabeulah
Pecak : Nyoba, ngajaran
Péndét : Ngaran tarian ti Bali
Pendet : Nutupan liang anu leutik, ilaharna dilarapkeun kana liang cai
Peundeut : Nutupan liang anu gedé, ilaharna dilarapkeunkana nutup panto
Pengker : Tempana di tukang
Peungkeur : Ngeusi, ilaharna dilarapkeun kana awak
Peres : Diala sarina
Peureus : Nyeri alatan di/kaceprét
Rébo : Riweuh ku babawaan; Ridu
Rebo : Ngaran poé saenggeus salasa
Resep : Suka
Resép : Rumus kanggé ngolah tuangeun
Rétém : Loba  anu napelna (anu teu hirup/barang)
Reuteum : Loban anu  cicing/eunteup dina hiji perkara/tempat (anu hirup)
Sédéng : Gélo
Sedeng : Cukup, lumayan
Séér : Gerbong karéta api
Seer : Kecap paneges kanggé nyérédét
Seueur : Langkung ti hiji
Sérah : Paré / kulit béas
Serah : Mikeun
Sérang : Sawah
Serang : Maju keur nyerbu
Séréd : Nyingkahkeun ka sisi
Seureud : Pakarangna sato Éngang
Séréh : Ngaran bungbu dapur keur nyeungitan, rupana kawas jukut
Seureuh : Daun anu sok dipake ubar, jeung sok dipaké keur nyeupah
Téngék : Sorana siga bébék; Kéong leutik
Tenggek : Beuheung
Tetep : Cicing, angger
Teuteup : Mencrong, anteb ningal
Téras : Tepas, hareup imah, keusik
Teras : Langsung, terus, tuluy
Téréh : Sakedap deui, gancang
Teureuh : Turunan

*é* dipaké dina kecap : jéntré, réngsé, bérés, hésé, béléké, kékéséd, téréh, kénéh, éléh, érép, héés,  kéré, kéhéd, céréwéd, katél, sadérék, cépot, cécénét, béké, nyéré, kérék, kénging, méméh jsb.
*e* dipaké dina kalimah : kerep, lemes, sesah, betah, merenah, leres, lepat, kedah, cekel, cepeng, ngerebek, belegug, bener, ngeres, teras, pengker, resep, langgeng,  jsb.
*eu* dipaké dina kalimah : beuteung, seubeuh, keuheul, ngeureuyeuh, nikreuh, peuyeum, pareum, baeud, ngeunah, jeujeur, useup, baeud, seuri, meureun, anjeun, haseum, beuneur jsb.

Tah kadé bener jeung beuneur béda hartos

Pendahuluan

Assalamu'alaikum baraya sunda sadaya
Sampurasun

Simkuring ngadamel ieu blog supados urang sadaya tiasa ngamumulé basa urang, budaya urang.. Mun teu ku urang badé ku saha deui?

Mugia manpaat